Saatlerce temizlik yapan, ellerini, saƧlarını yıkayan, hayatını temiz olmak Ć¼zerine kuran kiÅiler, bu takıntı yĆ¼zĆ¼nden Ƨok zor bir hayat yaÅ...
Saatlerce temizlik yapan, ellerini, saƧlarını yıkayan, hayatını temiz olmak Ć¼zerine kuran kiÅiler, bu takıntı yĆ¼zĆ¼nden Ƨok zor bir hayat yaÅıyor. Ancak bu takıntıdan kurtulmak sanıldıÄından daha kolay.
Temizlik hastalıÄının tedavisinde ƧoÄu kez psikoterapinin yeterli olduÄunu sƶyleyen Psk. Didem Ćengel temizlik takıntısına iliÅkin merak edilenleri anlatıyor.
Sil, sĆ¼pĆ¼r, toparla hopp olmadı elleri bir daha yıka, kapının dıÅında soyun ve koÅa koÅa banyoya git, tekrar sil, sĆ¼pĆ¼r silkele, toparla… KirlenmiÅ midir herhangi bir yer? Mutfak da temizlensin tamam! Åimdi yeniden, bir, iki, Ć¼Ć§, dƶrt ve beÅ! Evet, beÅ kere yıkadık elleri… ĆƧ kere Åampuan yapmazsam kesin kƶtĆ¼ bir Åey olacak… Saatler sĆ¼ren, bir tĆ¼rlĆ¼ bitmek bilmeyen, asla yeterli olduÄuna inanılmayan temizlik rutinleri… Peki, temiz olmak neden insanın hayatını zorlaÅtırır? Bu sorunun yanıtını DoktorTakvimi uzmanlarından Psk. Didem Ćengel veriyor.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kiÅinin gĆ¼nlĆ¼k yaÅam aktivitelerini bozacak Åekilde tekrarlayan dĆ¼ÅĆ¼nce ve davranÄ±Å Ć¶rĆ¼ntĆ¼sĆ¼ne girmesi olarak tanımlanıyor. Psk. Ćengel, zihinde istemsiz bir Åekilde beliren ve kiÅide huzursuzluk yaratan dĆ¼ÅĆ¼ncelere obsesyon (takıntı), bu obsesyonların yarattıÄı huzursuzluÄa karÅı kiÅinin rahatlamak iƧin yaptıÄı davranıÅlara kompulsiyon veya ritĆ¼el dendiÄini anlatıyor. Temizlik takıntısının bir obsesif kompulsif bozukluk olduÄunu sƶyleyen Psk. Ćengel, farklı nedenlerle ortaya Ƨıkabilen hijyen takıntısının kƶkeninin genellikle geƧmiÅ yaÅam travmalarına dayandıÄına dikkat Ƨekiyor. Ćengel, Åƶyle devam ediyor: “Aile iƧerisinde kurulan baÄın niteliÄi, ebeveynlerin pek Ƨok davranıÅı, pis, kirli ya da kƶtĆ¼ olarak deÄerlendirmesi, aile Ć¼yelerinin temizlik hastalıÄı, cinselliÄin gĆ¼nah, ayıp ve pis olarak deÄerlendirilmesi ve bastırılması, Åiddete maruz kalmak, ilgi ve ihtiyaƧlarının karÅılanamadıÄı bir ortamda yetiÅmek bu takıntıya neden olabiliyor. Ayrıca Ƨevresel ve genetik faktƶrlerin etkisini de gƶz ardı etmemek gerekiyor.”
Temizlik hastalıÄının belirtileri nelerdir?
“Bir kiÅinin gĆ¼nlĆ¼k yaÅamının akıÅını bozan, iÅlevselliÄine engel olduÄunda, hayatın normal akıÅı iƧerisinde devam etmekte zorlanmalar baÅladıÄında ya da Ƨevreyle iliÅkiler etkilendiÄinde temizlik hastalıÄından sƶz edilebilir” diyen Psk. Ćengel, tĆ¼m bunların dıÅında kiÅinin belirgin bir kirlilik ya da daÄınıklık olmasa bile yoÄun bir temizlik yapma isteÄi duymaya ve saatlerce bitmek bilmeyen Åekilde temizlik yapmaya baÅladıÄında bunun bir sorun haline dƶnĆ¼ÅtĆ¼ÄĆ¼nĆ¼n altını Ƨiziyor. Temizlik hastaları iƧin kiÅisel temizliÄin Ƨok ƶnemli olduÄunu sƶyleyen Psk. Ćengel, bu kiÅilerin duÅ alma sĆ¼relerinin diÄerlerine gƶre daha uzun olduÄunu ve ne kadar yıkansalar bile akıllarının bir kƶÅesinde hala tam anlamıyla temizlenmediÄine dair soru iÅaretleri bulunduÄunu ifade ediyor.
SĆ¼rekli kirlenme korkusuyla karÅı karÅıya kalan temizlik hastalarının tekrarlayan bir Åekilde el yıkama takıntısına sahip olduÄunu hatırlatan Psk. Ćengel, sƶzlerini Åƶyle sĆ¼rdĆ¼rĆ¼yor: “Bazı ileri vakalarda elleri sık sık ve bazı hijyen maddeleriyle yıkamak kaynaklı yaralar ya da Ƨatlaklar oluÅabilir. Temizlik yaparken 3, 5, 7 gibi tekrarlara ihtiyaƧ duyması da baÅka bir davranÄ±Å Ć¶rĆ¼ntĆ¼sĆ¼dĆ¼r. Temizlik hastaları ƶzellikle yaÅadıÄı alana dıÅarıdan gelen her Åeyi pis bulduÄu iƧin defalarca kere yıkama gereksinimi hissedebilir. Ne kadar temizlik yapılırsa yapılsın yeterli gelmez, pis olduÄu dĆ¼ÅĆ¼ncesi devam eder, pislikten arınmadıÄını dĆ¼ÅĆ¼nĆ¼r. Temizlik hastalıÄı yaÅayanlarda da bazı durumlara karÅı takıntılı davranıÅlar gƶrĆ¼lebilir. Bazı hastalarda sĆ¼rekli olarak kirli olma dĆ¼ÅĆ¼ncesi kendini gƶsterirken, bazı temizlik hastaları karÅılaÅılabilecek olumsuz durumlar ile tekrarlayan dĆ¼ÅĆ¼ncelere sahip olduÄu davranıÅlarını kaƧınmak amaƧlı yineleyebilir. ĆrneÄin; ellerimi Ć¼Ć§ kez yıkamazsam, anneme bir Åey olabilir.”
Psikoterapiyle tedavi mĆ¼mkĆ¼n
DoktorTakvimi uzmanlarından Psk. Ćengel, temizlik hastalıÄının tedavisinde bazı vakalarda ilaƧ tedavisi ve psikoterapi ƶnerilirken, ƧoÄu kez psikoterapinin yeterli olduÄunu sƶylĆ¼yor. OKB ve takıntıların tedavisinde kullanılan en etkin yƶntemin biliÅsel davranıÅƧı terapi yƶntemi olduÄunu anlatan Psk. Ćengel, “Aslında temizlik hastalarıyla tedavi sĆ¼recinde en ƶnemli aÅama biliÅsel yeniden yapılandırma yapabilmektir. Zihnimiz olumsuza odaklanma eÄilimindedir. Takıntı ise zihnin olumsuz filtresine sĆ¼rekli odaklanıp, tuzaÄa dĆ¼ÅĆ¼ren ve sizi sĆ¼rekli esir gibi hayata yerden bakmanıza neden olan, tekrarlara sahiptir. BiliÅsel terapiyle yapılan yeniden ƧerƧeveleme, kiÅinin ƧarpıtılmıŠdĆ¼ÅĆ¼nceleriyle ƧalıÅır. Bunu bir ƶrnekle aƧıklamak gerekirse; Ƨok yoÄun temizlik takıntısı yaÅıyorsanız gerƧekten neyi temizlemeye ƧalıÅtıÄınıza bakın, elleriniz ya da eviniz deÄil temizlemeye ƧalıÅtıÄınız aslında dĆ¼ÅĆ¼nceleriniz. 50 kez yıkadıÄınız Åey, dĆ¼ÅĆ¼nceler ve kaygınız…”
TĆ¼m tekrarlayan davranıÅların dĆ¼ÅĆ¼nceler ve onun yarattıÄı kaygıyı giderebilmek iƧin gerƧekleÅtiÄini belirten Psk. Ćengel, dĆ¼nyaya dĆ¼ÅĆ¼ncelerle bakarsak kaygıların peÅimizi bırakmayacaÄını sƶylĆ¼yor. DĆ¼ÅĆ¼nceler algısal olduÄunu, algıların ise bazen kiÅiyi yanıltabileceÄini hatırlatan Psk. Ćengel, zihnin olumsuz hikĆ¢yelere odaklanma eÄiliminde olduÄunu anlatıyor. Ćengel, Åƶyle devam ediyor: “EÄer bu olumsuz hikĆ¢yelerde kaybolursanız elinizi de evinizi de temizler durursunuz. Bunun iƧin her dĆ¼ÅĆ¼ncenin akıŠhalinde olduÄunu ve misafir olduÄunu kabul etmek gerekiyor. Aile ve Ƨevre desteÄi unutulmadan bir uzman eÅliÄinde bu dĆ¼ÅĆ¼nceleri keÅfedebilirsiniz. Kirlenmekten kaƧmak iƧin temizlemek yerine kirlenebilme ihtimalini kabul edebilir, tekrarlayan dĆ¼ÅĆ¼nceleri rahatlatmak iƧin yapılan dƶngĆ¼sel davranıÅları gƶrebilirsiniz.”
HiƧ yorum yok
Sorunlarınızı ve yorumlarınızı bekliyoruz.